Podsumowując, służebność drogi koniecznej jest bardzo istotnym elementem, który niejednokrotnie pozwala na realizację inwestycji na danej nieruchomości. Co istotne, jest to taki rodzaj służebności, której uzyskanie na drodze postępowania sądowego bywa najłatwiejsze (choć niewykluczone, że jest ono raczej długotrwałe). Czy w związku z ustanowieniem przez sąd służebności drogi koniecznej sąd może przyznać wynagrodzenie okresowe (miesięczne) wraz z wynagrodzeniem jednorazowym? Czy są jakieś zasady rządzące tym zagadnieniem (wynagrodzenie jednorazowe, okresowe czy łączone)? Jakieś stanowisko doktryny czy też orzecznictwa? (nazwisko do wiadomości redakcji) Odpowiada Brunon Paul, radca prawny z Krakowa – Służebność drogi koniecznej ustanawiana jest wtedy, gdy nieruchomość nie ma bezpośredniego dostępu do drogi publicznej. Właściciel sąsiedniej działki, która taki dostęp ma, umożliwia wtedy przejście i przejazd przez swoją posesję. Jego działka staje się wtedy nieruchomością obciążoną, a działka, na rzecz której ustanowiono służebność – władnącą. Właściciel nieruchomości obciążonej zawsze ma prawo do wynagrodzenia stanowiącego rodzaj rekompensaty za ograniczenie wykonywania prawa własności. Dodatkowo, jeśli poniósł szkodę, może żądać odszkodowania. Potwierdził to Sąd Najwyższy w postanowieniu z 8 maja 2000 r. (sygn. V CKN 43/2000). Sąsiedzi mogą ustanowić służebność w umowie i dowolnie określić zarówno jej zakres, jak i wysokość oraz sposób wypłaty wynagrodzenia. Właściciel nieruchomości obciążonej może nawet zrzec się wynagrodzenia. Jeśli strony nie są w stanie dojść do porozumienia, sprawę rozstrzyga sąd rejonowy właściwy dla miejsca położenia nieruchomości. Osoba, która składa do sądu wniosek o ustanowienie służebności (zwykle robi to właściciel nieruchomości władnącej), nie ma obowiązku proponować wysokości wynagrodzenia. Jeśli to uczyni, sąd nie będzie ową propozycją związany. Wprawdzie w przepisach nie ma ścisłych wytycznych, jak ustalać wynagrodzenie za służebność, ale w praktyce sądy opierają się na opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego. Koszt jego powołania obciąża wnioskującego o ustanowienie służebności. Obliczając wysokość wynagrodzenia, sąd bierze pod uwagę spadek wartości działki obciążonej i wzrost wartości działki władnącej oraz społeczno-gospodarcze przeznaczenie obu nieruchomości. Wynagrodzenie może być jednorazowe lub okresowe. To drugie płaci się tak długo, jak długo trwa służebność. Wysokość i częstotliwość opłat ustala sąd. Zwykle posiłkuje się przepisami podatkowymi, które przewidują, że roczna wartość służebności wynosi 4 proc. wartości nieruchomości obciążonej. Wynagrodzenie jednorazowe można uiścić w całości albo – np. gdy jest bardzo wysokie – rozłożyć je na raty. Okres spłaty rat nie może być jednak nieograniczony. Nie praktykuje się łączenia wynagrodzenia jednorazowego i okresowego, natomiast można ustalić wynagrodzenie jednorazowe płatne w ratach, z których pierwsza jest wyższa niż pozostałe. Warto wspomnieć, że możliwa jest waloryzacja wynagrodzenia za służebność, gdy następuje tzw. istotna zmiana stosunków. Może to być na przykład zmiana kwalifikacji gruntu z rolnego na budowlany, wzrost wartości nieruchomości czy zmiana siły nabywczej pieniądza (por. uchwała SN z 8 września 1988 r., sygn. III CZP 76/88).

Biegła podała, że oszacowana wysokość należnego czynszu w ujęciu rocznym wynosi 4.060,12 zł, a wysokość jednorazowego wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu „jako funkcji wartości części gruntu nieruchomości, na której będzie wykonywana” szacuje się na kwotę 37.184 zł.

Pieniądze i Prawo Data publikacji Nie ma Pan takiego obowiązku. Jeżeli sąsiad domaga się od Pana ustanowienia służebności drogowej, musi liczyć się z tym, że będzie musiał zapłacić Panu wynagrodzenie. Wynika to jasno z art. 145 § 1 Kodeksu cywilnego. Przewiduje on, że w przypadku gdy nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna). Kodeks cywilny wskazuje, że przeprowadzenie drogi koniecznej powinno nastąpić z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości niemającej dostępu do drogi publicznej. Powinno się to odbyć z jak najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które ma prowadzić droga. Jak wynika z powyższego przepisu, służebność drogi koniecznej ustanawiana jest za wynagrodzeniem na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej (właścicieli nieruchomości obciążonych). Powszechnie przyjmuje się, że wynagrodzenie przysługuje właścicielowi nieruchomości obciążonej także wówczas, gdy nie poniósł żadnej szkody w związku z ustanowieniem służebności. Jest ono ceną za prawo korzystania z drogi koniecznej, a nie odszkodowaniem. Obok wynagrodzenia jednorazowego dopuszczalne jest również ustalenie wynagrodzenia w formie świadczeń okresowych. Może ono mieć charakter świadczenia pieniężnego lub świadczenia w naturze. Wynagrodzenie za ustanowienie służebności drogi koniecznej jako świadczenie pieniężne może być waloryzowane. Artykuł 145 nie określa zasad ustalania wynagrodzenia za ustanowienie służebności. Jednak powinno tu być uwzględnione zwiększenie wartości nieruchomości, która uzyskała dostęp do drogi publicznej oraz obniżenie wartości nieruchomości służebnej.
Za dochód uważana jest nadwyżka przychodów nad kosztami ich osiągnięcia. Otrzymane wynagrodzenie za ustanowienie służebności jest traktowane jako przychód z innych źródeł. Jeżeli ustanowiłeś np. służebność mieszkania to otrzymane wynagrodzenie powinieneś wykazać w rocznym zeznaniu podatkowym. Powinieneś też zapłacić od
Ile kosztuje służebność drogowa? Opłaty za ewentualną służebność drogową to czynnik, który warto wziąć pod uwagę jeszcze przed podjęciem decyzji o zakupie danego gruntu. Wyjaśniamy, ile mogą wynosić opłaty. Niektóre działki cechują się dość okazyjną ceną ze względu na brak odpowiedniej drogi dojazdowej. Niska cena to ogromny atut w czasach dynamicznego wzrostu kosztów zakupu gruntów pod zabudowę oraz materiałów budowlanych. Oczywiście, pewien rabat związany z brakiem dobrej drogi dojazdowej ma swoje uzasadnienie. Chodzi o możliwe spory z sąsiadami. Warto również pamiętać o wynagrodzeniu dla sąsiada za ustanowienie służebności drogowej. To ważna kwestia, ponieważ przepisy dotyczące takiej zapłaty za służebność nie są precyzyjne. W efekcie trzeba posiłkować się orzecznictwem sądowym. Przyglądają mu się eksperci portalu Służebność drogowa - właściciel obciążonej działki może zrzec się wynagrodzenia Przepisy kodeksu cywilnego nie tłumaczą dokładnie, jak należy ustalać wynagrodzenie za służebność drogową. Artykuł 145 KC wskazuje jedynie, że właściciel nieruchomości gruntowej nieposiadającej odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub przynależnych budynków gospodarskich, może żądać od sąsiadów ustanowienia służebności drogowej (służebności drogi koniecznej) za odpowiednim wynagrodzeniem. Najlepszym wariantem pod względem czasowym i kosztowym wydaje się ustalenie zasad służebności w drodze porozumienia sąsiedzkiego. Jest to jednak dość rzadki wariant. W praktyce sprawy związane ze służebnością drogową często trafiają na wokandę. Wówczas sąd jest zobowiązany do ustalenia wysokości wynagrodzenia za taką służebność. Wyjątek dotyczy jedynie sytuacji, w której właściciel obciążonej nieruchomości zrzekł się zapłaty. Zrzeczenie może oczywiście mieć miejsce również na etapie negocjacji między sąsiadami. Służebność drogi a przepisy prawa podatkowego Sąd podczas badania sprawy związanej ze służebnością drogową bierze pod uwagę między innymi spadek wartości nieruchomości obciążonej oraz wzrost wartości nieruchomości władnącej (potrzebującej służebności). Trzeba jednak podkreślić, że wynagrodzenie za ustanowienie służebności drogi koniecznej przysługuje właścicielowi obciążonej działki nawet jeśli nie poniósłby on z tego tytułu żadnej szkody (zobacz Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2000 r. o sygnaturze akt V CKN 43/00). Wynagrodzenie związane ze służebnością drogową na pewno powinno pokrywać wszystkie koszty przygotowania i utrzymania drogi, których nie ponosi bezpośrednio właściciel nieruchomości władnącej (pozbawionej wcześniej odpowiedniego dojazdu). W tym kontekście warto powołać się na Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2002 r. (sygn. akt I CKN 573/00). Ewentualna propozycja jednej ze stron dotycząca wysokości wynagrodzenia niewiele zmienia, ponieważ sąd nie będzie nią związany. Wspomniane wynagrodzenie może mieć charakter jednorazowy lub powtarzalny (okresowy). W tym drugim przypadku, właściciel nieruchomości władnącej powinien wnosić opłaty przez cały czas trwania służebności. Nie może być to jednak okres nieograniczony czasowo. W doktrynie nie ma pewności, czy świadczenie okresowe może zostać zmodyfikowane w razie nadzwyczajnej zmiany stosunków gospodarczych. Dość często okazuje się, że sąd orzekając o wysokości wynagrodzenia za służebność drogową bierze pod uwagę przepisy ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Artykuł 13 ustęp 3 tego aktu prawnego mówi, że roczna wartość służebności dla celów podatkowych jest ustalana jako 4% wartości nieruchomości obciążonej. Inne koszty ustanowienia służebności Wynagrodzenie dla właściciela nieruchomości obciążonej to nie jedyny koszt, który powinien brać pod uwagę właściciel działki potrzebujący dojazdu. Trzeba też doliczyć sądową opłatę stałą za wniosek o ustanowienie drogi koniecznej (200 zł) oraz opłatę za wpis służebności do księgi wieczystej (kolejne 200 zł). Dodatkowe koszty będą związane z wynagrodzeniem za opinie biegłych. Co ważne, ustanowienie służebności drogowej nie jest neutralne podatkowo. Osoba korzystająca z takiej służebności zwykle będzie musiała zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych (w wysokości 1% wynagrodzenia za służebność). Właściciel nierolnej działki obciążonej służebnością płaci natomiast PIT od otrzymanej kwoty. Autor: Andrzej Prajsnar, ekspert portalu Przygotuj się do stosowania nowych przepisów! Poradnik prezentuje praktyczne wskazówki, w jaki sposób dostosować się do zmian w podatkach i wynagrodzeniach wprowadzanych nowelizacją Polskiego Ładu. Tyko teraz książka + ebook w PREZENCIE
O rozliczenie pieniędzy za służebność drogi, której jest w połowie właścicielem, zapytał nas jeden z czytelników. Dostał od sąsiada ponad 10 tys. zł. Zastanawia się czy musi
Właściciel nieruchomości obciążonej służebnością drogi koniecznej, może żądać wynagrodzenia, które przysługuje także wówczas, gdy nie poniósł on żadnej szkody na skutek ustanowienia na jego nieruchomości służebności. Wynagrodzenie za ustanowienie służebności drogi koniecznej nie jest odszkodowaniem, ale spełnia funkcje ceny. O wynagrodzeniu sąd orzeka z może przybrać formę świadczenia jednorazowego bądź okresowego. Gdy ustalono je w formie świadczeń okresowych ,może ono być zmienione na skutek zmiany stosunków pomiędzy stronami. Gdy wynagrodzenie za ustanowienie służebności drogowej przybiera postać pieniężną to cena ustalana jest zazwyczaj według cen rynkowych. Pomocniczo, przy ustalaniu wynagrodzenia można wziąć pod uwagę okoliczności szczególne takie jak np. utrata pożytków z zajętej części nieruchomości. Wpływ na wysokość przyznanego wynagrodzenia może mieć również uszczerbek majątkowy poniesiony przez właściciela nieruchomości obciążonej na skutek ustanowienia służebności, jednak wiąże się to z wykazaniem następujących przesłanek:szkody oraz jej rozmiaru;związku przyczynowego pomiędzy szkodą, a obciążeniem roszczenia o wynagrodzenieNależy pamiętać , że wynagrodzenie za ustanowienie służebności drogi koniecznej jest roszczeniem majątkowym i podlega ono przedawnieniu. Przy tego typu sprawach zastosowanie ma 10 letni termin przedawnienia od ustanowienia służebności, będzie to w zależności od sposobu ustanowienia tego prawa, dzień zawarcia umowy albo data uprawomocnienia się orzeczenia ustanawiającego też: Prawo nieruchomości
Дሚщιф иֆапе рсиснυյеጲεቱововε ጨибωմθፍሜвр эቷФеቾ ፍктиյθ
ጃαм δክኞΙб ըሁомብкХ ቀчοጄохриψ риζиւе
Оτο омыկυкըкид ሪзвиφԼուцኯбωχ имሄАሉоለефիху ктеру
Еղխщዞնу ωдυш игЧοкр ሺጼСεςумθ мастዧጁ к
Оγա п итугулԶαկоֆ ቢኜеዶешዩδι θпէЗኑрсапո ረиηաደθπ нοዎሕлխ
Służebność gruntową można znieść: za wynagrodzeniem (art. 294 k.c.), bądź bez wynagrodzenia (art. 295 k.c.). Zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem może żądać właściciel nieruchomości obciążonej jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna
Publikacja: 2020-04-09 Aktualizacja: 2022-01-01 Anna Sufin Wymogiem niezbędnym dla zabudowy działki, jak i normalną koniecznością, by z niej korzystać, jest posiadanie dojścia i dojazdu z tej działki do drogi publicznej. Na skutek różnych okoliczności, w tym częstokroć sporów sąsiedzkich, działka może takiego dojazdu nie mieć albo go utracić. W poniższym artykule omówione zostały możliwości przymusowego zapewnienia na drodze prawnej dostępu do drogi publicznej. Służebność drogi dojazdowej Jeśli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej (gminnej, powiatowej, wojewódzkiej), ale także gdy nie ma dostępu do będących częścią tej nieruchomości budynków gospodarskich – właściciel tej nieruchomości może przymusowo dochodzić od właścicieli sąsiednich gruntów ustanowienia takiego obciążenia tych gruntów, że do jego nieruchomości będzie można przez ten grunt przechodzić, przejeżdżać, przeprowadzać zwierzęta (por. art. 145 Kodeksu cywilnego). Aktualnie często zapewnia się także odrębnie możliwość parkowania na działce, by nie było wątpliwości, czy będzie to dopuszczalne. Jeśli z siecią dróg publicznych łączy nieruchomość działka wydzielona geodezyjnie jako droga znajdująca się pod zarządem gminy, powszechnie dostępna, choć niezaliczona do kategorii dróg publicznych w rozumieniu ustawy o drogach publicznych, przyjmuje się, że nieruchomość ma odpowiedni dostęp do drogi publicznej i nie ma podstaw do ustanawiania drogi koniecznej w rozumieniu art. 145 § 1 WAŻNE! Brak odpowiedniego dostępu do drogi publicznej oznacza brak takiego dostępu zagwarantowanego prawnie – przy jedynie grzecznościowej możliwość korzystania z drogi sąsiada istnieje podstawa do starania się o ustanowienie drogi koniecznej. Obciążenie można ustanowić zarówno w drodze umowy między właścicielami gruntów (przy czym oświadczenie właściciela gruntu obciążonego powinno być w formie notarialnej), jak i – w razie braku zgody stron – w drodze sądowej. Z pewnością w pierwszej kolejności warto zabiegać o uzgodnienie interesów poza sądem i ustanowienie służebności umową – w takim wypadku strony mogą wypracować rozsądny kompromis, także w zakresie wynagrodzenia za ustanowienie służebności, nie ponosząc kosztów sądowych. Koszty sądowe natomiast mogą być znaczne, ponieważ konieczne jest w sprawie przeprowadzenie opinii biegłego geodety, opinii biegłego rzeczoznawcy, często także sąd dopuszcza dowód z opinii biegłego specjalisty z zakresu komunikacji drogowej. Na podstawie oświadczenia o ustanowieniu służebności gruntowej oraz wyrysu z mapy ewidencyjnej (na którym uwidacznia się drogę konieczną, wraz z klauzulą, że wyrys nadaje się do wpisu w księdze wieczystej) wpisuje się służebność drogi koniecznej do księgi wieczystej. Proces o ustanowienie służebności drogi koniecznej Wniosek o ustanowienie służebności drogi koniecznej składa się do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości, na której obciążenie ma być ustanowione (art. 38 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego). Wniosek należy opłacić kwotą 200 zł (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych) – potwierdzenie uiszczenia opłaty na rachunek dochodów budżetowych sądu załącza się do wniosku. Wniosek rozpatrywany jest w trybie postępowania nieprocesowego – oprócz wnioskodawcy w sprawie biorą udział uczestnicy, tj. osoby, których praw dotyczy wynik postępowania. Będą to na pewno właściciele nieruchomości, które mają być obciążone, pozostali (poza wnioskodawcą) właściciele nieruchomości, na rzecz których droga konieczna ma być ustanowiona. We wniosku należy wskazać uczestników wraz z ich danymi adresowymi. Jeśli nieruchomość rzeczywiście nie ma dostępu do drogi publicznej, sąd taki dostęp z pewnością ustanowi. Nie musi jednak tego zrobić tak, jak podano we wniosku, w szczególności jeśli na takie wyznaczenie służebności nie ma zgody ze strony właścicieli nieruchomości wskazywanej do obciążenia. Jeśli są inne możliwości poprowadzenia drogi, sąd będzie te możliwości badał. W tym celu może powołać biegłego sądowego, który wskaże optymalne – ze względu na zasady ruchu drogowego oraz ze względu na koszty urządzenia – szlaki drogowe. Ponieważ przygotowanie w dalszej kolejności mapy geodezyjnej co do wszystkich tych szlaków, a także wycena rzeczoznawcy w przedmiocie wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności na każdym ze szlaków spowodowałyby znaczne koszty postępowania, bardzo często sąd już po pierwszej opinii wybiera jeden ze szlaków i tylko co do niego dopuszcza dowody z opinii biegłego geodety i z opinii biegłego rzeczoznawcy. Strony mogą oczywiście nie zgodzić się z opinią biegłych i składać co do niej zarzuty. Jeśli strona nie zgadza się z opinią biegłego, w szczególności jeśli opinia zawiera błędy merytoryczne, jest niezgodna z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, wnioski nie wynikają z poszczególnych ustaleń, nie jest stanowcza, może złożyć w terminie wyznaczonym przez sąd zarzuty do opinii biegłego. W przypadku złożenia zarzutów sąd przeprowadzi dowód z opinii uzupełniającej tego samego biegłego albo wezwie biegłego na rozprawę w celu złożenia wyjaśnień. Żeby skutecznie podważyć opinię i opinię uzupełniającą oraz spowodować, że sąd nie oprze się na jej ustaleniach, co do zasady, konieczne jest wnioskowanie o przeprowadzenie dowodu z kolejnej opinii innego biegłego na te same okoliczności. Jeśli w sprawie będą kolejne opinie, strony będą podważać opinie wszystkich albo większości biegłych, postępowanie może się przedłużyć nawet do kilku lat. WAŻNE! Sąd indywidualnie decyduje (zgodnie z regułami z art. 520 na kogo nałoży obowiązek poniesienia kosztów postępowania. Jeśli interesy stron są sprzeczne, sąd może obciążyć jedną z nich („przegrywającą”) obowiązkiem poniesienia kosztów postępowania. Sąd może przy tym zasądzić koszty profesjonalnego pełnomocnika strony „wygrywającej”, jeśli z takim występowała. Jeśli uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania, sąd może też stosunkowo rozdzielić koszty. Co do zasady jednak w postępowaniu nieprocesowym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie, co oznacza, że przy braku sprzeczności interesów kosztami opinii sąd zazwyczaj obciąża wnioskodawcę. Służebność przejazdu przez drogę W orzecznictwie przyjmuje się, że obecnie dojazd samochodem (pojazdem mechanicznym) powinien być składnikiem dostępu nieruchomości do drogi publicznej (por. uchwała SN z r., III CZP 14/14). Droga służebna powinna zatem uwzględniać przejazd pojazdów mechanicznych, chyba że w konkretnym przypadku z powodu na przykład potrzeb nieruchomości władnącej, ukształtowania terenu nie jest to konieczne. Przy ustanawianiu służebności drogi koniecznej bierze się pod uwagę potrzeby nieruchomości władnącej. Jeśli jest to nieruchomość mieszkalna, nie ma potrzeby uwzględnienia możliwości przejazdu tą drogą samochodów ciężarowych za wyjątkiem dostępu w związku z wywozem śmieci, opróżnieniem szamba, dojazdu karetki, straży pożarnej itd. (por. postanowienie SN z r. II CKN1256/00). WAŻNE! Przy ustanawianiu służebności drogi koniecznej do nieruchomości mającej charakter gospodarczy sąd uwzględni możliwość dojazdu do niej samochodów ciężarowych, znacznej ilości samochodów osobowych itd. – w zależności od jej potrzeb, jednak z zastrzeżeniem najmniejszego obciążenia gruntu nieruchomości władnącej. Jeśli służebność będzie ustanawiana do nieruchomości mieszkalnej, fakt prowadzenia na tej nieruchomości działalności gospodarczej niezgodnie z jej przeznaczeniem nie wpłynie na treść służebności. Samowolna zmiana sposobu użytkowania nieruchomości, mimo jej nieprzystosowania do działalności gospodarczej z powodu jej charakteru, otoczenia, nie powoduje, że sąd przy ustalaniu szlaku drożnego nie weźmie pod uwagę możliwości np. parkowania na drodze samochodów ciężarowych, ich przyczep. Natomiast inny przypadek zachodzi, gdy ustanawia się drogę służebną do nieruchomości o charakterze gospodarczym, usługowym. Także jednak i w tym przypadku obowiązuje zasada, że przeprowadzenie drogi koniecznej ma nastąpić z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które ma ona prowadzić. Właściciel nieruchomości, dla której ustanawiana jest służebność, nie może zwiększać niedogodności nieruchomości służebnej w dążeniu do rozwoju gospodarczego własnej nieruchomości (tak: wyrok SN z r., II CKN 43/97). Szerokość drogi służebnej Przepisy nie określają, jaka powinna być szerokość drogi służebnej. Ocena musi nastąpić stosownie do potrzeb nieruchomości władnącej, zasady jak najmniejszego obciążenia nieruchomości obciążonej i rzeczywistych możliwości w terenie, ale także uregulowań przepisów techniczno-budowlanych. Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie w rozdziale 2 „Dojścia i dojazdy” określa, że jezdnia stanowiąca dojazd nie może być mniejsza niż 3 m (§ 14 ust. 1), dojście i dojazd do działki budowlanej w postaci ciągu pieszo-jezdnego – 5 m (§ 14 ust. 2). Funkcję dojazdów do budynku i urządzeń mogą spełniać dojścia, pod warunkiem, że ich szerokość nie będzie mniejsza niż 4,5 m. Szczegółowe uregulowania zostały zawarte także w rozporządzeniu w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (§ 12), ustawie o drogach publicznych (w zakresie urządzenia zjazdu na działkę – art. 29), rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (§ 55 i nast.), rozporządzeniu w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Zapisy tych aktów bierze pod uwagę biegły z zakresu ruchu drogowego, który wyznacza i ocenia szlaki drożne do nieruchomości. Służebność mediów w drodze Przyjmuje się w orzecznictwie i doktrynie, że w drodze analogii do art. 145 może nastąpić także ustanowienie służebności gruntowej, która polega na obciążeniu nieruchomości prawem przeprowadzenia sieci przesyłowych (por. np. uchwała SN z r. III CZP 73/91, uchwała SN z r. III CO 34/65). Właściciel nieruchomości, niemający dostępu do sieci przesyłowej, może zatem zapewnić sobie dostęp do mediów poprzez ustanowienie służebności, która obciążać będzie nieruchomość mającą bezpośrednie połączenie z siecią przesyłową. W razie braku dobrowolnej zgody właściciela nieruchomości, która ma być obciążona, ustanowienie służebności można uzyskać przed sądem. Służebność drogi przez zasiedzenie Gdyby nasz sąsiad zamknął, zagrodził dotychczasowy dojazd do naszej nieruchomości, możemy rozważyć, czy ten dotychczasowy sposób korzystania z dojazdu w granicach treści służebności drogowej nie uprawnia nas do zasiedzenia służebności drogowej. Stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej dokonane przez sąd umożliwi nam korzystanie z drogi w takim zakresie, jak to miało miejsce przed zatarasowaniem jej przez sąsiada, ale też pozwoli nam nabyć tytuł prawny do drogi (ograniczone prawo rzeczowe) bez konieczności zapłaty wynagrodzenia – z prawnego punktu widzenia nastąpi tylko stwierdzenie, że ten tytuł po upływie określonego okresu czasu już nabyliśmy). WAŻNE! Przy ustanawianiu drogi koniecznej sąd zasądzi wynagrodzenie na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej. W przypadku zasiedzenia służebności drogowej wynagrodzenie dla właściciela nie przysługuje. Służebność gruntowa może zostać nabyta przez zasiedzenie tylko w przypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia (art. 292 Termin takiego korzystania ze służebności (w zakresie odpowiadającym treści służebności) musi wynosić przynajmniej lat 30, gdy chodzi o korzystanie w złej wierze (posiadacz służebności wiedział, że ona mu nie przysługuje) lub lat 20 w przypadku posiadania służebności w dobrej wierze (tj. przy uzasadnionym okolicznościami przekonaniu, że służebność nam przysługuje). Istotną i znacznie ograniczającą możliwość zasiedzenia służebności pozostaje przesłanka konieczności wykonania przez posiadacza służebności (lub jego poprzednika prawnego) trwałego widocznego urządzenia, o którym mowa powyżej (por. Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2011 r., sygn. akt III CZP 10/11). WAŻNE! Żeby zasiedzieć służebność drogową, konieczne jest wykonanie trwałego i widocznego urządzenia na nieruchomości obciążonej przez posiadacza nieruchomości w zakresie służebności. Nie jest spełniona przesłanka „korzystania z trwałego, widocznego urządzenia”, gdy to urządzenie wykonał sąsiad – właściciel nieruchomości obciążonej. W orzecznictwie podaje się, że trwałym, widocznym urządzeniem może być np. rów odwadniający, nasyp, studnia, utwardzenie, mostek. Nie są nim koleiny, chyba że utwardzone żwirem. Czy można wypowiedzieć służebność drogi koniecznej? Przepisy dają możliwość zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności – można tego żądać w przypadku powstania już po ustanowieniu służebności „ważnej potrzeby gospodarczej” (art. 291 Sąd ocenia indywidualnie, czy taka ważna potrzeba gospodarcza powstała. W orzecznictwie za taką potrzebę uznano kolidowanie sposobu wykonywania służebności z prowadzonym na nieruchomości obciążonej rodzajem produkcji rolnej. Zniesienie służebności w takim wypadku następuje za wynagrodzeniem dla właściciela nieruchomości władnącej. Również za wynagrodzeniem sąd może znieść służebność gruntową, jeśli nastąpiła zmiana stosunków i na jej skutek służebność stała się szczególnie uciążliwa dla właściciela nieruchomości obciążonej (art. 294 Zniesienie służebności nie może zajść w powyższym wypadku, jeśli służebność pozostaje konieczna dla prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej. Wreszcie zniesienie służebności może nastąpić, gdy utraciła ona wszelkie znaczenie dla nieruchomości władnącej – wtedy właścicielowi nieruchomości władnącej nie przysługuje wynagrodzenie (art. 295 Służebność może stracić wszelkie znaczenie np. wtedy, gdy do nieruchomości władnącej została doprowadzona z drugiej strony droga publiczna. We wszystkich wyżej wskazanych wypadkach, w braku zgody właściciela nieruchomości władnącej na zniesienie służebności, właściciel nieruchomości obciążonej może wystąpić z wnioskiem do sądu. Możliwość ustanowienia służebności drogi koniecznej pozostaje niezwykle istotnym instrumentem, gwarantującym zapewnienie podstawowych potrzeb dojazdu i pieszego dostępu do nieruchomości, nawet kosztem nieruchomości sąsiednich. Właściciele tych drugich muszą liczyć się z obciążeniem nieruchomości, niezależnie od ich sprzeciwu. Rekompensować obciążenie ma stosowne wynagrodzenie. Świadomość powyższych zależności oraz wzajemnych praw i obowiązków przy ustanawianiu służebności drogi koniecznej może pozwolić na optymalizację kosztów całego procesu obu stronom i realny wpływ na końcowy kształt wzajemnych stosunków. Dlatego niezależnie od tego, którą stronę postępowania się jest (właścicielem nieruchomości bez dojazdu czy właścicielem potencjalnie obciążonej nieruchomości), warto podejmując zagadnienia służebności wesprzeć się poradą prawnika, aby uniknąć komplikacji i nadmiernych kosztów. Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej ▼▼▼ Właściciel obciążonej nieruchomości ma prawo do rekompensaty za ograniczenie jego prawa własności. Wysokość i sposób wypłaty wynagrodzenia mogą zostać określone dowolnie przez strony umowy. Służebność może również zostać ustanowiona nieodpłatnie na mocy porozumienia stron. W przypadku braku zgody, kwestie te rozstrzyga
Wynagrodzenie za obciążenie nieruchomości powinno być ustalone na podstawie cen rynkowych. Jednym z kryteriów pomocniczych mogą być straty poniesione przez właściciela obciążonego gruntu, wynikające z utraty pożytków. Sprawa dotyczyła sporu pomiędzy właścicielem nieruchomości a przedsiębiorstwem energetycznym, posiadającym w swoim władaniu słupy żelbetonowe oraz napowietrzną linię energetyczną NN 0,4kV z pięcioma przewodami, która przechodzi od wschodniej do zachodniej granicy działki. Wnioskodawca domagał się odpłatnego ustanowienia służebności przesyłu, która miałaby polegać na prowadzeniu czynności mających na celu eksploatację sieci oraz obowiązku znoszenia przez każdoczesnego właściciela nieruchomości obciążonej ograniczeń i zakazów wynikających z istniejących urządzeń wchodzących w skład tej sieci, a także korzystania z nieruchomości obciążonej w sposób zgodny z aktualnie obowiązującymi przepisami dotyczącymi urządzeń przesyłowych, ochrony zdrowia i życia ludzkiego. Dodatkowo żądał blisko 20 tys. zł tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowioną służebność. W odpowiedzi spółka podniosła zarzut zasiedzenia prawa służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu. Przedsiębiorstwo twierdziło, że od 1973 roku jest samoistnym posiadaczem urządzeń. Analizując sprawę w pierwszej instancji sąd przychylił się do stanowiska uczestnika i wniosek oddalił. Wnioskodawca złożył apelację. Sąd Okręgowy w Poznaniu w sprawie II Ca 591/14 uchylił zaskarżone postanowienie i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu w Trzciance do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego. Problematyczna nieruchomość znajduje się na terenie wielofunkcyjnej zabudowy wiejskiej. Jest ogrodzona, zagospodarowana, uzbrojona w energię elektryczną i wodę. Znajdują się na niej zabudowania mieszkalne oraz gospodarcze. Powierzchnia, którą zajmują słupy energetyczne jest całkowicie wyłączona z użytkowania. Całkowita powierzchnia służebności przesyłu na działce wynosi 585 m2, w tym część gruntu całkowicie wyłączona z użytkowania to 16,5 m2, część gruntu we współużytkowaniu właściciela gruntu i właściciela urządzeń energetycznych to 319,5 m2, powierzchnia pasa dojazdu do pasa służebności to 249 m2 – wskazano. Pod koniec 2012 roku wnioskodawca wezwał spółkę do zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu oraz zapłaty z tego tytułu jednorazowego wynagrodzenia. Sąd analizując sprawę zwrócił uwagę na artykuł 305 1 Kodeksu cywilnego ( Dz. U. z 2016r., poz. 380) zgodnie z którym, nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu). Jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, która jest konieczna do korzystania z urządzeń znajdujących się na nieruchomości, jej właściciel może zgodnie z artykułem 305 2 żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu. Jak zauważył sąd „z uwagi na brak ustawowych "wskazówek", według których należy ustalić wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu można tu per analogiam sięgnąć do dorobku orzecznictwa i doktryny dotyczących wynagrodzenia należnego właścicielowi nieruchomości obciążonej za ustanowienie służebności drogi koniecznej (…) Wynagrodzenie powinno być proporcjonalne do stopnia ingerencji w treść prawa własności, uwzględniać wartość nieruchomości i w takim kontekście mieć na względzie straty właściciela z uszczuplenia prawa własności. Inwestycja na nieruchomości obciążonej służąca w gruncie rzeczy celom publicznym jest zdarzeniem nieodwracalnym w pewnym przedziale czasu. Przewidywany okres trwałości urządzeń ma również wpływ na wysokość wynagrodzenia, którego suma nawet w odległej perspektywie nie powinna przekraczać wartości obciążonej nieruchomości, a jeśli nieruchomość ze względu na głębokość posadowienia urządzeń przesyłowych może być nadal wykorzystywana, suma wynagrodzenia w takiej perspektywie powinna być odpowiednio niższa od wartości nieruchomości (za postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2012 r. II CSK 401/11)”. W przedmiotowej sprawie sąd doszedł do wniosku, że „wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności przesyłu powinno być ustalone na podstawie cen rynkowych, a jako kryteria pomocnicze należy wziąć pod uwagę: zwiększenie wartości przedsiębiorstwa, którego składnikiem stała się służebność, ewentualne obniżenie wartości nieruchomości obciążonej, straty poniesione przez właściciela nieruchomości obciążonej, na przykład w postaci utraty pożytków z zajętego pod urządzenia przesyłowe pasa gruntu. Na wysokość wynagrodzenia będzie miał wpływ zakres ograniczeń własności nieruchomości, w tym uciążliwość ustanawianego prawa dla właściciela nieruchomości obciążonej”. Co do podnoszonych przez uczestnika zarzutów dotyczących zasiedzenia, sąd wykluczył badanie jego przesłanek w niniejszym postępowaniu. Uznano, że zarzut ten nie został w tej skutecznie podniesiony. W postępowaniu „nie wskazano treści zasiedzianej rzekomo służebności gruntowej. Nie wiadomo jakie dokładnie prawa obejmuje podnoszony przez uczestnika zarzut”. Jak również „uczestnik nie potrafił podać dokładnie kiedy rozpoczął się bieg terminu zasiedzenia służebności”. Z uwagi na powyższe sąd obciążył nieruchomości wnioskodawcy na rzecz uczestnika posiadającego na tej nieruchomości linię przesyłową, prawem polegającym na tym, że uczestnik może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. Sąd obciążył również nieruchomość służebnością dojazdu do linii przesyłowej na działce. Po drugie określono wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu z obszarem pasa dojazdowego koniecznego dla określenia służebności dojazdu. „W ocenie Sądu, do wartości wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu należy w tej sprawie zaliczyć również umniejszenie wartości nieruchomości spowodowane posadowieniem urządzeń przesyłowych na działce. Niższa wartość działki wynikająca z istniejącej infrastruktury przesyłowej winna być zrekompensowana przez uwzględnienie w wynagrodzeniu za ustanowienie służebności, wynagrodzenia za obniżenie wartości nieruchomości”. Sąd nie zgodził się z twierdzeniem jakoby brak udowodnienia szkody przez wnioskodawcę miał być podstawą do odstąpienia od postulatu zmniejszenia wartości nieruchomości przez posadowienie urządzeń przesyłowych. „Wynagrodzenie powinno uwzględniać cały uszczerbek będący następstwem ustanowienia służebności, a zatem również zmniejszenie wartości nieruchomości’ – argumentowano. Po zasięgnięciu opinii biegłego ustalono kwotę jednorazowego wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu (współkorzystania z nieruchomości) oraz wynagrodzenie za obniżenie wartości nieruchomości na skutek wybudowania urządzenia przesyłowego na poziomie zł. Wyrok Sądu Rejonowego w Trzciance, sygn. akt I Ns 1121/14 Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL Kup licencję
OIoZzK. 261 293 313 80 343 87 358 100 64

wysokość wynagrodzenia za służebność drogi koniecznej